"Ook al benutten wij alle daken en restgronden in het bebouwde gebied, het grootste deel van de energieproductie zal in het buitengebied moeten plaatsvinden.
En vrijwel iedereen vindt zonnevelden en windmolens flinke ingrepen in ons vertrouwde landschap. Ook kunnen deze nadelige effecten hebben voor fauna en flora. Een goed voorbeeld dat besturen van een gemeenschap lastig kan zijn. Als duurzame toekomstpartij(en) is onze keuze in dit geval evident", aldus PRO21-raadslid Wim van Veelen over de Regionale Energie Strategie.
Regionale Energie Strategie
Overschaduwd door de Covid-19-crisis wordt deze weken in Nederland, en dus ook in onze gemeente, volop gewerkt aan de beheersing van een crisis met een nog veel grotere impact: de klimaatcrisis.
Eén van de meest ingrijpende veranderingen die daarvoor nodig is, is het vervangen van fossiele brandstoffen door hernieuwbare energiebronnen met beperkte CO2-uitstoot.
Als het gaat om het verbruik van energie door de lokale bedrijven, door ons aller mobiliteit en door onze huishoudens is, voor een nationale aanpak, Nederland opgedeeld in 30 regio’s. Elk van die regio’s moet een Regionale Energie Strategie (RES) opstellen. Daarin wordt aangegeven op welke wijze deze regio 1) haar energieverbruik zal gaan halveren tot 2050 en 2) de resterende energievraag gaat invullen door hernieuwbare bronnen. Doel is om de uitstoot van het broeikasgas CO2 terug te dringen en daarmee de temperatuurstijging op aarde binnen grenzen te houden.
Parallel aan deze opgave heeft Nederland er bovendien voor gekozen om in 2030 het gebruik van Gronings aardgas tot 0 terug te dringen.
Eerste etappe 2030
De eerste etappe van de RES is gericht op het jaar 2030 en op alternatieve energiebronnen die zich op dit moment al bewezen hebben: windmolens en zonne-energie. Binnenkort moet een concept-RES naar Den Haag worden gestuurd. Het Planbureau voor de Leefomgeving gaat dan de uitkomsten ‘optellen’ om na te gaan of de landelijke taakstelling voor 2030 hiermee kan worden bereikt. Mogelijk levert dat voor elke RES extra ‘huiswerk’ op dat vertaald moet worden in een definitieve RES 1.0. die medio volgend jaar moet worden ingediend. Dat zal het karakter hebben van een ‘contractstuk’, tussen Rijk en Regio en tussen de partijen binnen de Regio. Geen vrijblijvendheid meer dus.
Nijkerk werkt bij het opstellen van de RES samen met haar partnergemeenten in Regio Foodvalley. Dat gebeurt in een interactief proces van zgn. verbindend onderhandelen. Daarmee wordt doorgevraagd op de standpunten die elke partij heeft over deze energietransitie, om op zoek te gaan naar de - gerechtvaardigde - achterliggende belangen van die partijen. Dat vormt de basis om samen mogelijke win-win oplossingen te inventariseren. In de afgelopen maanden heeft dit zich voltrokken in een lange reeks openbare overleggen. Op regionale- en op lokale schaal. Iedereen die interesse heeft in dit onderwerp had/heeft gelegenheid om mee te praten. Dat is belangrijk, want het raakt ons uiteindelijk allemaal in ons dagelijks leven. En voor oplossingen is breed draagvlak nodig.
Huiswerk op orde
De concept-RES – waarover nu besluiten genomen worden - toont aan dat Nijkerk een voorhoedepositie inneemt binnen de RES Regio Foodvalley. Wij hebben ons huiswerk relatief goed op orde in de vorm van een eigen Routekaart Energietransitie 2050, in besluitvorming daarover (met een eerste deeletappe met 2023 als realisatiejaar) en inmiddels met een uitvoeringsprogramma en een reeks deelonderzoeken. Ik heb daar als wethouder de aanzet voor kunnen geven door de aanstelling van een gespecialiseerd ambtenaar in 2017 en met de voorbereiding van de opstelling van die Routekaart.
Als wij de afgesproken opgave: maximale benutting van daken en restgronden voor zonnepanelen en 2 windmolens + 40 ha zonnevelden in het buitengebied realiseren, dan levert Nijkerk daarmee in 2030 een redelijk aandeel in de totale taakstelling van de RES-RFV. Nijkerk zelf heeft van haar totale taakstelling tot 2050 dan ongeveer 25% gerealiseerd.
Duivelse dilemma’s
Goed nieuws dus voor een duurzaamheidspartij als PRO21 is. Maar het levert ook duivelse dilemma’s op. Want onvoldoende presteren in de energietransitie levert via de klimaatgevolgen sluipenderwijs schade op aan de natuur en het landschap; maar goed presteren in de energietransitie heeft al zichtbare gevolgen op korte termijn.
Want, ook al benutten wij alle daken en restgronden in het bebouwde gebied, het grootste deel van de energieproductie zal in het buitengebied moeten plaatsvinden. En vrijwel iedereen vindt zonnevelden en windmolens flinke ingrepen in ons vertrouwde landschap. Ook kunnen deze nadelige effecten hebben voor fauna en flora.
Een goed voorbeeld dat besturen van een gemeenschap lastig kan zijn. Als duurzame toekomstpartij(en) is onze keuze in dit geval evident.
Maar doe het dan wel slim. Dat kan door zonneveld en windmolens te combineren op één locatie. Dat levert direct grote besparingen op wat betreft de bekabeling naar het landelijke netwerk. Maar het introduceert ook de kans om – als de techniek nog wat verder gevorderd is – de capaciteit van het zonneveld en windmolens optimaler te kunnen benutten door eventuele ‘overproductie’ (meer dan de vraag op enig moment) te gebruiken om ter plekke daar de productie van groene waterstof aan toe voegen.Dat vraagt wel om robuuste locaties, met voldoende productiecapaciteit om dat rendabel te kunnen doen. Die groene waterstof kan dan worden ingezet als energiedrager voor de lokale industriële processen of voor onze mobiliteit. Maar het kan ook het alternatief zijn voor het aardgas voor de verwarming van woningen. Dit laatste zou maken dat de ingrepen in delen van onze bestaande woningvoorraad beperkt kunnen worden.
En, gebruik de besparing en het rendement van slim en robuust primair voor optimale landschappelijke- en ecologische inpassing. Dat is de inzet van PRO21 in dit dossier.
Vragen en suggesties zijn welkom bij onze woordvoerder: Wim van Veelen via