Het college heeft de gemeenteraad geïnformeerd over de dilemma’s en de toekomst voor de gemeentelijke begraafplaatsen. Ons werd gevraagd om vraag- en aandachtspunten voor de verdere uitwerking van het beleidsplan, de verordeningen en nadere regels mee te geven. PRO21 gaf de volgende aandachtspunten mee:
Ruimte voor diversiteit
We vinden het jammer dat er door capaciteitsgebrek geen ruimte is voor meer diversiteit in begraafplaatsen. Er is nu dus geen ruimte voor bijvoorbeeld Islamitisch begraven, een Hindoestaanse uitvaart of natuur-begraven. Initiatieven hiervoor moeten vanuit de samenleving komen en zullen getoetst worden door de gemeente. PRO21 vraagt om laagdrempelig en helder over dit proces te communiceren op de website.
Spreken van Gemeentelijke begraafplaats
PRO21 vindt het beter om te spreken van “Gemeentelijke begraafplaats” in plaats van “Algemene Begraafplaats”. Immers: zo algemeen kan er niet gebruik worden gemaakt van de begraafplaatsen die door de gemeente worden beheerd.
Onderzoek mogelijkheid crematorium
In de afgelopen dertig jaar is het aantal crematies in Nederland sterk gestegen. In 2020 was het landelijk gemiddeld 66%. Het landelijke begraafcijfer was toen ongeveer 34%. In de regio van de gemeente Nijkerk ligt deze verhouding anders. De ervaring van uitvaartondernemers is dat ongeveer 70% van de mensen kiest voor de mogelijkheid tot begraven en 30% voor crematie. Onze gemeente heeft geen eigen crematorium en daar liggen ook geen plannen voor, mede doordat begrafenisondernemers hier de toegevoegde waarde nog niet van inzien. Nijkerk is niet het gemiddelde van Nederland, maar het is goed denkbaar dat ook in Nijkerk de verhouding in de toekomst gaat omkeren. Daarom vraagt PRO21 toch om de mogelijkheden van een crematorium te onderzoeken en de blik verder te werpen dan over 5 jaar. De aanwezigheid van een crematorium levert voor meer inwoners een keuzeverbreding op indien men de voorkeur heeft voor een afscheid in Nijkerk.
Samen optrekken met omwonenden
Er is uitbreiding nodig om de capaciteit op de begraafplaatsen in Nijkerk en Nijkerkerveen te waarborgen. Wij vragen nadrukkelijk om de omwonenden niet alleen te informeren, maar samen op te trekken in dit proces. Ook om eventuele overlast door onderhoud samen in goede banen te leiden. Daarbij willen wij nog een keer aandacht vragen voor de situatie van de omwonenden bij de begraafplaats in Nijkerk. De elektrische shovel is een wens van de omwonenden en wordt meegenomen. Toch zijn er nog veel meer punten. Twintig jaar overlast is lang. PRO21 hoopt dat de gemeente beter gaat samenwerken met de omwonenden. En natuurlijk geldt dit voor alle kernen.
Betaalbaar houden
Er wordt gekeken naar een scenario om binnen een termijn van vijf jaar een kostendekkende exploitatiebegroting te realiseren. Indien de inkomsten voor de gemeenten toch hoger worden dan de kosten, zijn de leges en inkomsten beheersbaar en kan er indien nodig tussentijds bijgestuurd worden. PRO21 vindt het belangrijk dat de kosten ook beheersbaar blijven voor de mensen die achterblijven en vraagt het college dit scherp in de gaten houden. Indien de inkomsten groter worden dan de kosten, vindt PRO21 dat er bijgestuurd moet worden ten gunste van de inwoners.
Meebetalen rechthebbende graftermijn onbepaalde tijd
De raad werd gevraagd hoe wij denken over het voorstel om rechthebbenden van graven waarmee de gemeente in het verleden een graftermijn van onbepaalde tijd heeft afgesproken, te verplichten om mee te betalen aan het onderhoud van de algemene voorzieningen op de begraafplaats. Dit vindt PRO21 een lastige, omdat we aan de ene kant begrijpen dat de afspraken uit een totaal andere tijd stammen en daardoor niet meer passen in de huidige situatie, maar het ook een gemaakte afspraak is waar nabestaanden nu rekening mee houden. Op de begraafplaats Nijkerk zijn ongeveer 2.299 grafrechten voor onbepaalde termijn uitgegeven. Aan de ene kant vinden we dat er hooguit aan rechthebbenden kan worden gevraagd om mee te betalen. Je wilt als overheid betrouwbaar zijn. Dan zou meebetalen niet tegen afspraken in opgelegd kunnen of mogen worden. Wat zijn anders afspraken die we nu maken op allerlei terreinen voor de toekomst waard?
Maar we voelen ook het dilemma. De betrouwbare overheid (ik heb als inwoner in het verleden een afspraak gemaakt over een graftermijn voor onbepaalde tijd, dus ik verwacht dat de gemeente die nakomt), versus een overheid die verantwoord omgaat met veranderingen in de tijd. Die wikt en beschikt.
De kosten zoals toen afgekocht, waren waarschijnlijk voor die tijd redelijk. Nu niet meer. We vragen ons af wat het financieel effect is voor de graven waar wel betaald wordt voor onderhoud en de algemene voorzieningen, als de graven met graftermijn voor onbepaalde tijd juist wel of niet mee gaan betalen?
Als je gebruik maakt van een dienst: toegankelijkheid tot een goed onderhouden begraafplaats, dan is het logisch dat je daar ook voor betaalt. Dat valt uit te leggen. En misschien is het wel met een overgangsregeling te ondersteunen. Maar het is echter anders als er juridisch bindende afspraken liggen. En we vinden dat een overheid betrouwbaar moet zijn. Dat gaat niet lekker samen met het verbreken van afspraken.
PRO21 wil een goede afweging kunnen maken. We willen inzicht in de procedure om te zien dat het zorgvuldig gebeurt, wat het kost en of het voldoende oplevert. En we willen dat dit juridisch proces gegarandeerd kloppend is.
Heldere communicatie, ook voor laaggeletterden
In Werkversie beleidsplan 2021-2026 staat: We actualiseren dan direct de hele verordening en nadere regels, dus inclusief het moderniseren van taalgebruik. PRO21 wil hierbij aandacht vragen om het taalgebruik niet alleen te moderniseren, maar ook zo toegankelijk mogelijk maken voor laaggeletterden. We willen ook aandacht voor alle schriftelijke contactmomenten die er zijn met inwoners. Dit is natuurlijk altijd belangrijk, maar bijvoorbeeld extra belangrijk als het gaat om zoiets persoonlijks als bijvoorbeeld een graf wat geruimd gaat worden.
We hebben in de beeldvorming gehoord dat het proces voorafgaand aan het ruimen van een graf zorgvuldig gaat. We hopen dat dit ook het geval is rond de schriftelijke communicatie zodat de communicatie voor iedereen, ook voor laaggeletterden, begrijpelijk is.
Herdenkingsplaats voor geruimde graven
Voor de plekken die geruimd worden, lijkt het ons uit respect en eerbied voor de overledenen en nabestaanden passend om daar een mooi monument of herdenkingsplaats met hun namen voor te maken. Ook als belanghebbenden niet meer te vinden zijn gaan zo de namen niet verloren.
Duurzaamheid
Het doet PRO21 goed dat er oog is voor duurzaamheid. Ook het stimuleren van biodiversiteit, bijvoorbeeld door bloemenmengsels te zaaien, bij- en vlindervriendelijke beplanting te planten en nestkastjes op te hangen, juichen wij toe.
Janneke van Heugten
raadslid PRO21 Nijkerk